درسنامه اخلاق داروسازی

درسنامه اخلاق داروسازی

دکتر پونه سالاری، دکتر محمد عبدالهی و دکتر شکوفه نیک فر

حدود یک دهه است که درس اخلاق داروسازی به صورت درسی تک واحدی در دانشکده های داروسازی کشور تدریس می شود اما به نظر می رسد که نمی تواند پاسخگوی نیاز جامعه ی داروسازی کشور باشد. علت عدم کفایت آن را میتوان ناشی از نیاز جامعه ی امروز کشور به دریافت مراقبتهای همه جانبهای دارویی از سوی داروسازان دانست. از چند دهه ی گذشته نقش داروسازان در نظامهای ارائه ی خدمات درمانی پررنگ شده است. در این راستا داروسازان موظف شده اند که به امر ارائه مراقبتهای دارویی بپردازند و این به معنی توجه به همهی جوانب دارو درمانی شامل ارائه دارو، ارائه ی اطلاعات دارویی لازم در مورد اثرات درمانی، عوارض جانبی دارو، و تداخلات دارویی مهم می باشد. بنابراین بدون شک در چنین نقشی مواجه ی داروسازان با چالشیهای اخلاقی اگر بیشتر از گروه پزشکی نباشد کمتر نخواهد بود. از سوی دیگر حجم بالای مبادلات مالی داروخانه ها به نوعی داروخانه ها را به بنگاه های تجاری شبیه کرده است لذا تقابلی ارائه ی خدمات و تجارت خود برانگیزندهی انواع دیگری از چالش های اخلاقی است. بنابراین برای اتخاذ تصمیم اخلاقی در مواجه با چنین تعارضاتی لازم است که داروسازان دانش کافی در مورد اصول و ملاحظات اخلاقی حاکم بر ارائه ی مراقبت های دارویی داشته باشند. علاوه بر آن ترسیم چارچوبهای اخلاقی در قالب کدها و راهنماهای اخلاقی در این زمینه راهگشا است. در این راستا مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی با همکاری مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران به عنوان اولین گام اقدام به تدوین سند جامع اخلاق داروسازی کشور نمود. در این سند باید ها و نباید های اخلاقی در حوزههای مختلف عملکردی داروسازان اعم از داروخانه، شرکتهای تولید کننده، وارد کننده و پخش دارو و سازمان سیاستگزار دارو مشخص شده است. به عنوان دومین گام، مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با حمایت گروه اخلاق و آموزش پزشکی فرهنگستان علوم پزشکی درسنامه ی اخلاق داروسازی را تدوین نمود. این درسنامه مجموعه ای از عناوین مهم در اخلاق پزشکی را در بر میگیرد که داروسازان در ارائه ی خدمات دارویی با آنها مواجه خواهند شد. به نظر می رسد این درسنامه بتواند دانش لازم را جهت تصمیم گیریهای اخلاقی برای دانشجویان داروسازی فراهم کند. محتوای این درسنامه می تواند به صورت درسی دو واحدی در دانشکده های داروسازی تدریس شود.

درسنامه ی پیش رو در بهمن ماه ۱۳۹۴ پس از تایید هیات ممتحنهخداوند بزرگ را شاکریم که که امکان تدوین و تالیف درسنامه ی اخلاق داروسازی را فراهم نمود. حدود یک دهه است که درس اخلاق داروسازی به صورت درسی تک واحدی در دانشکده های داروسازی کشور تدریس می شود اما به نظر می رسد که نمی تواند پاسخگوی نیاز جامعه ی داروسازی کشور باشد. علت عدم کفایت آن را میتوان ناشی از نیاز جامعه ی امروز کشور به دریافت مراقبتهای همه جانبهای دارویی از سوی داروسازان دانست. از چند دهه ی گذشته نقش داروسازان در نظامهای ارائه ی خدمات درمانی پررنگ شده است. در این راستا داروسازان موظف شده اند که به امر ارائه مراقبتهای دارویی بپردازند و این به معنی توجه به همهی جوانب دارو درمانی شامل ارائه دارو، ارائه ی اطلاعات دارویی لازم در مورد اثرات درمانی، عوارض جانبی دارو، و تداخلات دارویی مهم می باشد. بنابراین بدون شک در چنین نقشی مواجه ی داروسازان با چالشیهای اخلاقی اگر بیشتر از گروه پزشکی نباشد کمتر نخواهد بود. از سوی دیگر حجم بالای مبادلات مالی داروخانه ها به نوعی داروخانه ها را به بنگاه های تجاری شبیه کرده است لذا تقابلی ارائه ی خدمات و تجارت خود برانگیزندهی انواع دیگری از چالش های اخلاقی است. بنابراین برای اتخاذ تصمیم اخلاقی در مواجه با چنین تعارضاتی لازم است که داروسازان دانش کافی در مورد اصول و ملاحظات اخلاقی حاکم بر ارائه ی مراقبت های دارویی داشته باشند. علاوه بر آن ترسیم چارچوبهای اخلاقی در قالب کدها و راهنماهای اخلاقی در این زمینه راهگشا است. در این راستا مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی با همکاری مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران به عنوان اولین گام اقدام به تدوین سند جامع اخلاق داروسازی کشور نمود. در این سند باید ها و نباید های اخلاقی در حوزههای مختلف عملکردی داروسازان اعم از داروخانه، شرکتهای تولید کننده، وارد کننده و پخش دارو و سازمان سیاستگزار دارو مشخص شده است. به عنوان دومین گام، مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با حمایت گروه اخلاق و آموزش پزشکی فرهنگستان علوم پزشکی درسنامه ی اخلاق داروسازی را تدوین نمود.

این درسنامه مجموعه ای از عناوین مهم در اخلاق پزشکی را در بر میگیرد که داروسازان در ارائه ی خدمات دارویی با آنها مواجه خواهند شد. به نظر می رسد این درسنامه بتواند دانش لازم را جهت تصمیم گیریهای اخلاقی برای دانشجویان داروسازی فراهم کند. محتوای این درسنامه می تواند به صورت درسی دو واحدی در دانشکده های داروسازی تدریس شود. درسنامه ی پیش رو در بهمن ماه ۱۳۹۴ پس از تایید هیات ممتحنه و ارزشیابی رشته ی اخلاقی پزشکی توسط شورای محترم آموزشی تخصصی و داروسازی جهت تدریس اعلانه را سازی در دانشکده های داروسازی سراسر کشور به عنوان کتاب مرجع تصویب رسیده است. در خصوص محتوای این درسنامه ذکر نکاتی چند لازم به نظر میرسد.

در تدوین این درسنامه سعی شده است تا مطالب مورد نیاز داروسازان در ارائه ی مراقبتهای دارویی جمع آوری شوند. به این منظور و با بهره یکی از مطالعاتی که قبلا در این زمینه انجام شده بود عناوینی انتخاب شد و سپس در مورد عناوین انتخاب شده از داروسازان عمومی و متخصصی و نیز متخصصین حوزه ی اخلاق پزشکی نظرسنجی شد. در نهایت برای تدوین متن درسنامه از منابع داخلی و خارجی استفاده شد؛ اما با توجه به تاثیر و مداخله ی باورهای فرهنگی و دینی در اصول اخلاقی حاکم بر نظام سلامت و لزوم تدوین درسنامه ای مطابق با فرهنگ ایرانی و منطبق بر باورهای دینی اسلامی نهایت تلاش برای طرح دیدگاه اسلامی در کلیه مطالب صورت گرفته است.