خواص درمانی رس ها (خاک های رس)

خلاصه کتاب :

مقدمه

همانگونه که می‌دانیم خاک نه تنها زمینه و اساس زندگی را برای روستا نشینان فراهم می‌نماید بلکه آنها را در مواقع بیماری نیز معالجه می‌نماید. به همین دلیل افراد عادی (شهروندان) نیز باید از خواص درمانی رس‌ها آگاهی داشته باشند. در چنین حالتی است که انسان می‌تواند با استفاده از خواص درمانی کانی‌های رسی فردی را که دچار رعد و برق شده است نجات دهد. بدین گونه که فرد مصدوم را بلافاصله با خاک (رس) پوشانده و مانع از مرگ وی شود. زیرا استفاده از رس منجر به بی‌حسی زخم و کاهش درد می‌گردد.  اهمیت رسها به اندازه‌ای است که می‌توان گفت انسان بدون آن قادر به ادامه زندگی نمی‌باشد.

بدون شک همه ما خاکهای رسی را در طول زندگی دیده‌ایم، حتی در دوران کودکی از رس‌ها انواع اسباب بازی و اشیاء مختلف نیز درست کرده ایم. اما از تصور ما خارج است که رس‌ها علاوه بر زندگی روزمره، در صنعت، علوم پزشکی و حتی علوم فضایی نیز بصورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. از رس‌ها، در تهیه ظروف و لوازم آشپزی، آجر، ماسک صورت، حمام‌های رسی استفاده می‌گردد و در عین حال از نوع خاصی از کانی‌های رسی(کائولنیت) ابزارآلات و ظروف چینی نیز تهیه می‌گردد. حتی پرندگان نیز به اهمیت رس‌ها واقف بوده و ارزش آن را می‌دانند. بعنوان مثال پرستوها برای استحکام لانه‌های خود از رسها بهره برده و از آن بعنوان مصالح ساختمانی استفاده می‌نمایند. و شاید پرستوها فکر استفاده از رسها را در ساخت بناهای ساختمانی را برای اولین بار در ذهن انسان پرورانده باشند!. بدلیل خاصیت عایق بودن و نیز در دسترس بودن، رسها در ساخت و ساز نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. بعنوان مثال  می‌توان به هسته رسی سدهای خاکی اشاره نمود.

دانشمندان چینی بر این باورند که بدلیل وجود عناصر سمی‌مختلف در ظروف آلومینیومی ‌پختن و نگهداری غذا در این ظروف صحیح نمی‌باشد. زیرا ممکن است انسان را دچار مسمومیت نماید. به همین علت است که پختن و نگهداری غذا در ظروف چینی و سفالی را پیشنهاد می‌کنند.

برخی از کانی‌های رسی به صورت پشتوانه‌ای برای حفظ کارکرد مناسب دستگاه گوارش، ضد یبوست – ملین، ضد اسهال مصرف می‌گردند و یا به عنوان ماده‌ای برای جذب یا رقیق کردن مواد داروئی مانند بازهای خنثی، ماده امولسیون کننده و روان‌کننده بکار می‌روند(Gomes & Silva, 2007).

این یک حقیقت انکارناپذیر است که انسانها از رس‌ها برای معالجه بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌نمایند. معالجه بیماری‌ها بوسیله رس‌ها بطور گسترده از زمان‌های گذشته مرسوم بوده است. با رس‌ها شمار زیادی از بیماری‌ها همچون  بیماری‌های پوستی، آترواسکلروز(مسدود شدن دیواره‌های شریانی)،غده‌های خوش خیم و بد خیم، التهاب آدنوئیدها (هیپرتروفی لوزه‌های حلقی)، پولیپ‌ها (رشد یا بیرون زدگی یک توده از غشاء مخاطی)، سینوزیت، سر درد، کم خوابی، ماستیت (التهاب پستان)، بیماری قند، آدنوم پروستات، بیماری‌های کبدی، یبوست، برونشیت و پنومونی(التهاب ریه‌ها همراه با اگزوداسیون و تجامد آن‌ها)، ورم‌ها،آنژین(گلودرد)، آرتریولیت(سفت شدگی در شریان‌ها) و واریس رگ‌های خونی، بیمار‌یهای قلبی و عروقی، سیستم اعصاب و غیره معالجه می‌گردند.

 Wai و Banker در سال ۱۹۶۶ کاربرد کانی رسی مونت موریلونیت در ساختن قرص‌های دارویی را پیشنهاد کردند. Hermosin و همکاران در سال ۱۹۸۱  پتانسیل کانی سپیولیت را بدلیل قابلیت اکسیداسیون در علم پزشکی را مورد بررسی قرار دادند. Gamiz و همکاران در سال ۱۹۹۲ کاربرد کانی بنتونیت در داروسازی را مورد بررسی قرار دادند.  Uedaو Hamayoshi در سال ۱۹۹۲کانی رسی سپیولیت را بعنوان یک ماده ضد بو  معرفی نمودند. Lopez Galindo  و Iborra در سال ۱۹۹۶ کاربرد دارویی کانی‌های سپیولیت و پلی گورسکیت را مورد بررسی قرار دادند. Novelli, 1996 کاربرد کانی سپیولیت در پزشکی را نشان داد.Novelli  در سال ۱۹۹۸ و در سال ۲۰۰۰ کاربرد کانی‌های رسی در پزشکی را مورد بررسی قرار داد.

 Viseras و Lopez-Galindo در سال ۱۹۹۹ کاربرد کانی‌های رسی بنتونیت، پالی گورسکیت و سپیولیت در پزشکی را مورد بررسی قرار دادند. Tateo و همکاران در سال ۲۰۰۱ کاربرد رس‌ها را برای مصارف داروهای خوراکی بررسی نمودند.  Ferrand و Yvon در سال ۱۹۹۱ کاربرد رس‌ها را در درمان بیماری‌های پوستی  معرفی نمودند.

تاریخچه رس

تاریخچه رس‌ها به اندازه کافی جالب و جذاب است بگونه ای که این تاریخچه با افسانه‌های مربوط به پیدایش جهان و بشر آغاز می‌گردد. نخستین دلیل در ارتباط با پیدایش انسان می‌باشد که ارتباط بسیار جالبی با رس‌ها دارد.  همانگونه که می‌دانیم خداوند اولین انسانها را (آدم و حوا) از گل آفریده و از روح خود به آن دمیده است، دلیل این ادعاست.

ر‌س‌ها بدلیل خاصیت پلاستیکی که دارند بطور عملی در زمینه‌های مختلف زندگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. حتی در پنج هزار سال قبل که الفبا اختراع گردید از لوح‌های نازک گلی بعنوان کاغذ استفاده می‌شده. بر روی این لوح‌های گلی با چوب‌های نوک تیز حروف الفبا نوشته می‌شد و سپس این لوح‌ها را در زیر آفتاب خشک نموده و نگهداری می‌کردند. در گذشته سفالگران از رس‌ها کوزه، فنجان، نعلبکی، کاسه و سایر ظروف آشپزخانه ای درست کرده و بر روی آنها نوشته‌های گوناگونی را حک کرده و آنها را رنگ آمیزی می‌کردند. اصول رنگ آمیزی  با رس‌ها از دوران قدیم شناخته شده بود و انسانهای اولیه برای ترساندن دشمنان خود، بدن خود را با رسهای مختلف رنگ آمیزی می‌کردند.

همچنین رس‌ها برای معالجه و درمان بیماری‌ها استفاده می‌کردند. از رس‌های زرد حل شده در سرکه برای معالجه عضله‌های زخمی‌و پاره شده،  باندهای ضد عفونی تهیه می‌کردند. به هنگام احساس درد در شکم و عضله‌ها از رس‌های حل شده در آب گرم باندهای ضدعفونی تهیه نموده و آن را بر روی شکم یا عضله می بستند. مادران ما بیماری افرادی که در تماس دائم با حیوانات بودند را با  استفاده از رسها مورد معالجه قرار می‌دادند.

رس‌ها همچنین در درمان بیماری‌هایی که منجر به تب و لرز می‌شوند نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین داروهایی که از گیاهان بدست می‌آیند را در ظروف رسی و سفالی نگه داری می‌کنند.

از گذشته‌های دور مشخص شده است که با استفاده از آجرهای گرم شده درکوره‌ها معالجه بیماری رادیکولیت (التهاب ریشه‌های عصبی نخاع) امکان پذیر است. روش طبیعی برای معالجه بیماری رادیکولیت استفاده از پوست پیاز، افسنتین جنگلی و شاخه و پوست درخت اردج  کوبیده شده و افزوده شده به محلول رس می‌باشد. برای این منظور به مخلوط تهیه شده آب گرم اضافه کرده و بصورت محلول درآورده و سپس تنظیف غنی شده با این محلول را بر روی قسمتهایی از بدن که درد می‌کند گذاشته و  با پارچه‌ای پشمی‌ می‌بندند.

در گذشته برای شستشوی لباس‌ها از آب گل آلود (رس‌های محلول در آب) استفاده می‌کردند. بدین گونه که رس خیس شده را به لباس‌های کثیف مالیده و لباس‌ها را با آن شسته سپس با آب معمولی می‌کشیدند. بدین صورت چرک لباس‌ها از بین رفته و لباسها تمیز می‌شدند.

در سرزمین‌های شمالی(قطب شمال) نیز رسها با روش‌ها و قواعد خاصی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. اسکیموها(چوک چاها و کوریاک‌ها، مردمانی که در قطب شمال زندگی می‌کنند) رس سفید را به غذاهای خود اضافه کرده و آن را روغن زمین می‌نامند. روغن زمین معمولاً به غذاهای آبدار افزوده می‌شود و امر غذا را برای مدت طولانی سالم نگه داشته و فاسد نمی‌شود. در روسیه نیز از رس‌ها برای استریلیزه کردن شیر استفاده می‌کنند. بدینگونه که به ظرف پر از شیر یک قاشق رس می‌افزایند و بدین ترتیب شیر حتی در هوای گرم نیز تا چند روز فاسد نمی‌شود.

در مصر باستان از رس‌ها برای مومیایی کردن اجساد استفاده می‌کردند. آنها در آن دوران بخوبی می‌دانستند که رس دارای قابلیت بالای آنتی باکتریال (آنتی بیوتیک) است. در ترکیب رس‌ها عنصر رادیواکتیو رادیوم وجود دارد که مواد مضر موجود در بدن را از بین می‌برد. از این نقطه نظر نیز رس‌ها از اهمیت دارویی بالایی برخوردار می‌باشند. در قرون وسطی رس‌ها برای استریلیزه کردن نوشیدنی‌ها (از بین بردن ترکیبات مضر) مورد استفاده قرار می‌گرفتند.برای این منظور در داخل نوشیدنی تکه  کوچکی رس می‌انداختند.

رس‌ها در زمان اپیدمی‌ بیماری‌ها، نقش آنتی باکتری دارند. به محض اطلاع از شیوع ‌بیماری‌های مختلف در اردوگاه‌ها، جبهه‌های جنگ و یا دیگر موسسات اجتماعی، افراد مقداری پودر رس را مصرف می‌نمودند. در کشتی‌ها نیز از رس‌ها بعنوان ویتامین‌هایی برای بدن استفاده می‌کردند.

در کلیساها نیز، رس را نه تنها معالجه کننده بیماری‌های بدن، بلکه پاکیزه‌کننده روحی و معنوی انسان‌ها می‌دانستند. این پاکیزگی روحی، هنگامی‌که رس‌ها بصورت پلاستیک (موادی با خاصیت خمیری) مورد استفاده قرار می‌گیرند حاصل می‌گردد. لذا معالجه و درمان با رس‌ها رفته رفته ابعاد بیشتری پیدا کرده است.