شناخت محیط زیست : زمین سیاره زنده

کتاب شناخت محیط زیست : زمین سیاره زنده

تالیف : دانیل بوتکین , ادوارد کلر | ترجمه دکتر عبدالحسین وهاب زاده

انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد

مقدمه کتاب شناخت محیط زیست :

حیط زیست در سطح جهانی و ملی، در معرض تهدیدهای جدی است. فهرست این تهدیدها از گرم شدن اقلیم زمین تا از دست رفتن تنوع زیستی (زیگونگی) و انواع آلودگیها، بس دراز است و تکرار آنها نیز چنانچه با برنامهی اقدام و پشتوانهی عملی همراه نباشد صرفا از اهمیت و حساسیت آن می کاهد. باید در پی یافتن علل این تهدیدها برآمد و برای کاستن یا محو هر یک دست به عمل زد. در تقسیم بندی مشکلات محیط زیست معمولا از سه گروه یاد می کنند. مسائل ناشی از جمعیت، الگوی مصرف و پیامدهای فن آوری، نگارنده خود را در اظهارنظر پیرامون گروه سوم که به چند و چون و پیامد کاربست فن آوریهای مختلفی مربوط است و انسان برای حل مشکلات و رفع نیازمندیهایش به کار می گیرد، ذیصلاح نمی بیند. اما بی مناسبت نیست که در آغاز این کتاب به دو گروه دیگر و در ارتباط آنها با مشکلات زیست محیطی کشور خویش اشاره ای داشته باشیم. جمعیت هر چه شمار آدمیان بر روی زمین بیشتر شود تأثیر آنان بر محیط زیست شدیدتر است.

بیش از یک میلیون سال است که انسان به صورت کنونی اش (انسان هوشمند بر روی این کره زندگی می کند و در بیش از ۹۹ درصد از این مدت جمعیتش آنچنان اندک و توانش چنان کم بوده که آسیب چندانی به زمین نرسانده است، گر چه گاهی به طور موضعی و لکهای تغییراتی در سیمای محل و روابط موجوداتش به وجود آورده است. فقط در عصر جدید و عمدتا در دو قرن گذشته بوده که انسان به برکت پیشرفت بهداشت، تغذیه و استفاده از تدابیر پزشکی جدید و به خصوص واکسیناسیون – که همگی در نهایت به کمک منابع انرژی فسیلی میسر می شده – از شمار مرگ و میر خود شدیدأ کاسته، اما هنوز در بسیاری از مناطق و به خصوص در کشورهای در حال توسعه بر زاد و ولد خویش پا می فشارد. نتیجه آنکه برای مدتها بر جمعیتش افزوده خواهد شد.

رقم زندگان امروزی جهان بر روی هم، از کل رفتگان همهی اعصار تاریخ بیشتر است. فقط در کشور خود ما جمعیت ظرف ۴۰ سال از ۱۶ میلیون در سال ۱۹۵۰ به ۵۷ میلیون نفر در سال ۱۹۹۰ رسید. اما سهمگین تر آنکه اگر روند کنونی ادامه یابد، که قاعدتا حداقل تا مدتی چنین خواهد بود، طی چهل سال آینده ۱۲۶ میلیون نفر دیگر بر این رقم افزوده خواهد شد و در سال ۲۰۲۰ به رقم گیج کننده ی ۱۸۳ میلیون نفر بالغ خواهد گشت.