آشنایی با رشته مهندسی پزشکی + کتاب های ترم اول رشته مهندسی پزشکی

اگر بخواهیم مهندسی پزشکی را در یک جمله توصیف کنیم، می‌توانیم بگوییم ترکیبی شیرین و کاربردی از تمامی رشته‌ها!

اگر به رشته‌هایی مثل کامپیوتر، مکانیک، مواد، پزشکی و… علاقه دارید؛ مهندسی پزشکی می‌تواند بهترین گزینه برای شما باشد. البته اگر واقعا علاقه دارید، چرا که رشته‌ای پرکار است و در کنار درآمد بالا، نیاز به تلاش مدام و مستمر دارد!

این رشته شاید عمر بسیار زیادی نداشته و به‌تازگی وارد دفترچه سازمان سنجش شده باشد،‌ اما از لحظه‌ای که وارد شده است در تمامی موارد، صدر جدول بوده‌ است. از اهمیت و لذت کاری گرفته تا سختی و تنوع دروس. در ادامه با ما همراه باشید تا این رشته را به‌طور کامل بررسی کنیم .

تنوع کاری

از طراحی و ساخت اعضای مصنوعی بدن گرفته تا تعمیر دستگاه‌های مهم اتاق عمل و هر قسمت دیگری که پلی بین دنیای پزشکان و علم مهندسی باشد. شما با این رشته می‌توانید اعضایی از قبیل کلیه مصنوعی، چشم، دست،‌ رگ و هر ایده‌ی دیگری که داشته باشید را طراحی و با کمک دیگر متخصصان، به مرحله تولید درآورید.

می‌توانید با ترکیب علم شیمی و مواد، در رونق پزشکی کمک کنید و یا…

جنبه انسانی رشته مهندسی پزشکی

درآمد و جلوه کاری در هر رشته‌ای مهم است، اما اگر روح متینی داشته باشید و به دنبال رشته‌ای باشید که بتوانید با آن به مردم کشورتان هم خدمت کنید، مهندسی پزشکی بهترین گزینه است؛ با هر دستگاهی که تعمیر کنید، عضوی که طراحی کنید و یا در هر زمینه دیگری که مشغول فعالیت شوید، کارتان کم‌تر از پزشکان نیست و در حال نجات جان افراد هستید.

کار تیمی و یا انفرادی

هر فردی بسته به روحیه‌ای که دارد یکی از کارهای تیمی و یا انفرادی را انتخاب می‌کند. مهندسی پزشکی رشته‌ای است که شما می‌توانید در آن چه به‌صورت انفرادی و چه گروهی کار کنید و موفق هم باشید. شما باید بدانید که این رشته علم بسیار گسترده و متنوعی دارد و هر یک از تجهیزات پزشکی به گونه‌ای به این رشته مربوط می‌شوند.

معرفی رشته مهندسی پزشکی در دانشگاه

با خیالی راحت به این رشته قدم نگذارید و فکر نکنید که دیگر خبری از درس‌های ریاضیاتی و یا برعکس، زیست‌شناسی و شیمی نیست!

برعکس؛ مهندسی پزشکی رشته به نسبت سختی است و تحصیل و فعالیت در آن نیاز به خلاقیت و تلاش بسیاری دارد . به خاطر داشته باشید که متخصصان این حوزه باید در تمامی مسیر تحصیل و مهارت یابی بتوانند از چندین مهارت مثل مهارت‌های حل مسئله، مهارت‌های ریاضیاتی و هوش پزشکی خود در کنار هم استفاده کنند.

مطابق بخشنامه شورای برنامه‌ریزی، یک مهندس پزشکی در طول  تحصیل خود باید ۱۴۰ واحد درسی را بگذراند، که شامل دروس زیر می‌شوند:

• ۴۷ واحد درس تخصصی
• ۴۷ واحد درس اصلی
• ۲۶ واحد درس پایه
• ۲۰ واحد درس عمومی

شما در دوره کارشناسی رشته مهندسی پزشکی می‌توانید در یکی از گرایش‌های بیومکانیک، بیوالکتریک و بیومواد تحصیل کنید. تمامی این گرایش‌ها دروس مشترکی دارند که شامل موارد زیر می‌شوند:

• ریاضی‌ عمومی‌
• معادلات‌ دیفرانسیل‌
• فیزیک‌ عمومی‌
• برنامه‌نویسی‌ کامپیوتر
• آمار حیاتی‌ و احتمالات‌
• محاسبات‌ عددی‌
• استاتیک‌ و مقاومت‌ مصالح‌ در مهندسی‌ پزشکی‌
• ریاضیات‌ مهندسی‌
• مقدمه‌ای‌ بر مهندسی‌ پزشکی‌ زیستی‌
• تجهیزات‌ عمومی‌ بیمارستان‌ها و کیلینیک‌های‌ پزشکی‌
• مدارهای‌ الکتریکی‌
• الکترونیک‌
• مدارهای‌ منطقی‌
• بهداشت‌ عمومی‌
• اصول‌ توان‌بخشی‌ وسایل‌ و دستگاه‌ها
• اصول‌ و کلیات‌ مدیریت‌ خدمات‌ بهداشتی‌ ـ درمانی‌
• اصول‌ سیستم‌های‌ رادیولوژی‌ و رادیوتراپی‌
• فیزیولوژی‌
• آناتومی‌
• فیزیک‌ پزشکی‌
• زبان‌ تخصصی‌ مهندسی‌ پزشکی‌
• بیوفیزیک‌
• کارورزی‌
• پروژه‌

اما دروس تخصصی هر یک از گرایش‌ها متفاوت است.

گرایش بیومکانیک

این گرایش تقریبا قلب مهندسی پزشکی است. هر عضوی از قبیل قلب مصنوعی، دریچه‌های قلب، مفاصل مصنوعی، ارتزها وپروتزها، ابزارهای کمکی تشخیصی و جراحی و… که بخواهند ساخته شوند، در مرحله اول باید حرکات و مکانیک آن‌ها مورد بررسی قرار بگیرد. گرایش بیومکانیک نیز همین جنبه را اجرا می‌کند. یعنی تاثیر و کاربرد مکانیک کلاسیک را در علوم زیستی مورد مطالعه قرار می‌دهد.

دروس تخصصی گرایش بیومکانیک

• دینامیک‌ و ارتعاشات‌ در مهندسی‌ پزشکی‌
• خواص‌ مواد مهندسی‌
• مقدمه‌ای‌ بر کاربرد مواد مهندسی‌ در پزشکی‌
• مکانیک‌ سیالات‌
• کینزیولوژی‌ و بیومکانیک‌ مقدماتی‌
• ارتز و پروتز
• طراحی‌ اجزا
• دینامیک‌ ماشین‌
• ترمودینامیک‌ و انتقال‌ حرارت‌
• طراحی‌ و تولید به‌ کمک‌ کامپیوتر
• شیمی‌ عمومی
• بیوشیمی‌

گرایش بیوالکتریک

بیوالکتریک پل بین پزشکی و علم مغناطیس است. فردی که وارد این گرایش می‌شود در نهایت باید بتواند دستگاه‌های پزشکی را تجهیز و نگهداری کند و به‌طور تمام با علم آن‌ها آشنا باشد. البته بعد از فارغ‌التحصیلی نیز باید بتواند در زمینه‌های ساخت وسایل توان‌بخشی، پردازش تصاویر پزشکی، طراحی ملزومات گفتاردرمانی و… مهارت‌های لازم را داشته باشد.

دروس تخصصی گرایش بیوالکتریک

• مدارهای‌ الکتریکی
• ماشین‌های‌ الکتریکی‌ مستقیم‌ و متناوب‌
• الکترونیک‌
• میکروپروسسور
• مخابرات‌ آنالوگ‌ و دیجیتال‌
• تکنیک‌ پالس‌
• حفاظت‌ الکتریکی‌ در سیستم‌های‌ بیمارستانی‌
• سیستم‌های‌ کنترل‌ خطی‌
• اندازه‌گیری‌ الکترونیکی‌
• تجزیه‌ و تحلیل‌ سیستم‌ها
• مقدمه‌ای‌ بر هوش‌ محاسباتی‌ و زیستی‌

گرایش بیومواد یا بیومتریال

این گرایش ترکیبی از شیمی و علم مواد است، تا یک مهندس پزشکی بتواند با استفاده از بهترین مواد مصنوعی و طبیعی و روش‌های قالب‌گیری، اجزای مناسب را برای بیماران فراهم کنند.

دروس تخصصی گرایش بیومواد

• ترمودینامیک‌
• شیمی‌ عمومی‌
• خواص‌ مواد مهندسی‌
• مقدمه‌ای‌ بر کاربرد مواد مهندسی‌ در پزشکی‌
• پدیده‌های‌ نفوذ
• انتقال‌ جرم‌ و انتقال‌ حرارت‌
• فرآیند شکل‌دهی‌ و ساخت‌ بیومتریال‌ها
• پروتزهای‌ بیومتریال‌ها
• کارگاه‌ آزمون‌های‌ بیولوژیکی‌
• شیمی‌ آلی‌
• دینامیک‌ و ارتعاشات‌ در مهندسی‌ پزشکی‌
• مکانیک‌ سیالات‌، بیوشیمی‌

گرایش‌های دوره تحصیلات تکمیلی

دوره ارشد و دکترای این رشته، شاخه‌های گوناگونی دارد، اما ۵ شاخه بیشتر از مابقی مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ از قبیل:

بیومکانیک: همان‌طور که گفته شد این مبحث به بررسی هر نوع حرکتی در مایعات بدن، تغییر شکل‌ها و… می‌پردازد و گرایش بسیار مهمی است.

بیواینسترومنتیشن: این گرایش ترکیب مهندسی برق و علم پزشکی است که مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. تصور کنید که دستگاه‌های پزشکی تا چه حد به برق نیازمند هستند، این شاخه نیز به همان اندازه مهم است.

بیومتریال: هر وسیله‌ای که بخواهد ساخته شود به مواد اولیه‌ای نیاز دارد، حال درنظر بگیرید قرار باشد یک عضو مصنوعی برای بدن ساخته شود؛ پس باید به بهترین نحو، مواد گوناگون را ترکیب کرد و مناسب‌ترین ماده را برای ساخت دستگاه‌ها و اعضای مصنوعی ارائه کرد. کار این شاخه نیز، به زبان ساده، اینگونه می‌باشد.

مهندسی بالینی: ترکیب علم و فناوری و رشته کامپیوتر! مهندسین این گرایش وظیفه نگهداری و تهیه بانک اطلاعاتی رایانه‌های تجهیزات پزشکی و… را بر عهده دارند.

فیزیولوژی سیستم‌ها: در این گرایش از استراتژی‌ها، تکنیک‌ها و ابزارهای مهندسی برای درک کامل عملکرد موجودات زنده استفاده می‌شود. از باکتری گرفته تا انسان، و نتیجه منجر می‌شود تا بتوان بهترین مدل‌سازی را برای تحلیل داده‌های گوناگون به‌کار برد.

بازار کار و چشم‌انداز شغلی مهندسی پزشکی

حتما شما هم شنیده‌اید که یک جو تجربه و مهارت از هزار من مدرک مهم‌تر است! مهندسی پزشکی نیز از این قاعده مبرا نیست و در نهایت دانشجویانی با مهارت می‌خواهد که از پس کارهای مختلف بربیایند. البته نگران نباشید؛ چرا که مهندسی پزشکی رشته پررونقی است و متخصصان خودش را بیکار رها نمی‌کند.

یک مهندس پزشکی چه کارهایی انجام می‌دهد؟

شاید موضوع آینده کاری این رشته کمی برایتان مبهم بوده باشد، پس مثال‌هایی می‌زنیم تا بهتر متوجه کار یک مهندس پزشکی شوید.

ساخت اندام‌های مصنوعی

این موضوع اصلی‌ترین حرفه در این رشته است؛ چرا که وقتی بتوانید یک طراحی و ساخت خوب در آن ارائه دهید، به موفقیت‌های والایی نیز دست پیدا خواهید کرد و رسالت شغلیتان به پایان می‌رسد! اما متاسفانه این تخصص در کشور ما رونقی نگرفته و برای کار در این زمینه باید به خارج از کشور کوچ کنید و یا خودتان زمینه‌ساز آن باشید.

شرکت‌های تجهیزات پزشکی

یکی دیگر از موهبت‌هایی که برای فارغ‌التحصیلان مهندسی پزشکی وجود دارد کار در شرکت‌های خصوصی و دولتی است که در این زمینه فعالیت می‌کنند؛ چرا که در بخش‌های گوناگون نیاز به متخصصانی است که از دستگاه‌ها اطلاعات تخصصی داشته باشند.

کار در زمینه‌های دیگر

وقتی فردی ۱۴۰ واحد درسی مربوط به مهندسی پزشکی را پشت سر می‌گذارد، یعنی اینکه در زمینه مهندسی برق، مکانیک، کامپیوتر و… نیز مطالب مفیدی را یاد گرفته است و می‌تواند در شرکت‌های غیرمرتبط نیز مشغول به کار شود.

آزمایشگاه‌ها و مراکز پزشکی

مراکز پزشکی تنها محدود به بیمارستان‌ها نمی‌شوند، هر فضایی که در آن یک دستگاه پزشکی وجود داشته باشد، به یک مهندس پزشکی نیز احتیاج پیدا می‌کند. از دستگاه‌های فیزیوتراپی گرفته تا آزمایشگاه‌ها، مراکز سونوگرافی، پرتو درمانی و…

آیا می‌توان با رشته مهندسی پزشکی به خارج از کشور رفت؟

به‌طور خلاصه و مفید می‌توان گفت بله!

اگر واقعا به این رشته علاقه‌مند باشید، برای آن وقت بگذارید و تلاش کنید، به جایگاهی می‌رسید که حتی پزشکان نیز نمی‌رسند. مهندسی پزشکی رشته‌ی بسیار کاربردی و مهمی است. اطلاعات این افراد به اندازه پزشکان و حتی گاهی بیشتر از آن‌ها هم مهم است. پس حضور این عزیزان در هر جای دنیا بسیار مهم است و اگر شما کمی روی نمراتتان وقت بگذارید، به‌سادگی می‌توانید به کانادا، آمریکا، کشورهای آسیایی، آلمان، استرالیا و هر جای دیگری که مشتاق باشید بروید و برای ادامه تحصیل و در نهایت اقامت، اقدام نمایید.

شما حتی می‌توانید برای ادامه تحصیل به کشورهای دیگر بروید و بعد از مدتی به ایران بازگردید و مشغول کار در همین سرزمین شوید.

جمع‌بندی

زمانی که قلب یا کلیه یک فرد از کار می‌افتد دیگر کاری از دست پزشک برنمی‌آید؛ اینجاست که یک مهندس پزشکی قدم پیش می‌گذارد و با طراحی، ساخت و هوشمند کردن یک سری قطعات، به بیمار جانی دوباره می‌بخشد.

معرفی بهترین کتاب های رشته مهندسی پزشکی

در این مقاله ما قصد داشتیم که جامع ترین و پایه ای ترین اطلاعات را در مورد رشته مهندسی پزشکی ارائه دهیم . اما به هر حال همواره کسانی هستند که دوست دارند با این رشته آشنایی بیشتری داشته باشند . ما برای این دوستان چند کتاب معرفی میکنیم که قطعا برای آشنایی بیشتر با اصول کلی این رشته نیاز است .

از اونجایی که اکثر منابع این رشته در حوزه مهندسی و ریاضیات و فیزیک است عملا میبایستی که در این حوزه مطالعه داشته باشید , اما تجربه به ما نشون داده که دانش آموزهایی که برای این رشته اقدام میکنند با توجه به اینکه اکثرا از رشته ی ریاضی فیزیک میان بیشترین تسلط رو به همین مباحث ریاضی و فیزیکی دارند . نقطه ی ضعف اکثر این دانش آموزها مباحث تجربی و مرتبط با علوم پایه پزشکی میشه . برای همین ما برای شما فقط چند تا کتاب علوم پایه رو پیشنهاد میکنیم .

کتاب های آناتومی و فیزیولوژی :

کتاب خلاصه فیزیولوژی پزشکی گایتون ۲۰۲۱ دکتر حائری روحانی

این کتاب بهترین کتاب برای مبحث فیزیولوژی پزشکیه . هر دانشجویی نیاز داره که با نحوه کارکرد اندام‌های مختلف بدن مثلاً عملکرد قلب، کلیه و اندام­ های دیگر در بدن و درک دقیق عملکرد این اندام­ ها و سیستم­ ها با کمک روابط و اصول ریاضی و فیزیک آشنا بشه . یکی از مهم ترین کارکرد های این کتاب برای دانشجوها اینه که با طرح کلی و شکل اصلی یک بدن سالم آشنا میشن . با این دید یه دانشجو میتونه عملکرد بدن رو کاملا و به طور دقیق تجسم کنه .

این کتاب یکی از بهترین کتاب های خلاصه است واسه مبحث فیزیولوژی , انقدر که این کتاب رو از خود کتاب اصلی فیزیولوژی گایتون بیشتر استفاده میکنند . ترجمه ی این کتاب هم میشه گفت کاملا قابل قبوله و چیزی از کتاب اصلی نیست که مهم باشه و از توش حذف شده باشه . حتما یه ورقی بهش بزنید

کتاب کلیات آناتومی دکتر مهدیزاده

این کتاب همونطور که از اسمش پیداست در مورد بدن و اناتومی بدن انسانه . یکی از مهم ترین مسائل برای اینکه یه دانشجو بتونه در دوره ی تحصیل مهندسی پزشکی موفق بشه تسلط کامل به ارگان ها و نحوه ی عملکردشونه . توی مبحث آناتومی و این کتاب شما با عملکرد و البته شکل فیزیکی همه ارگانها و اندام بدن آشنا میشوید .

این کتاب یکی از بهترین کتاب ها و پرفروش ترین کتاب های ده سال اخیر آناتومیه . مهم ترین خوبی این کتاب خلاصه بودن و رنگی بودن شکل هاشه . بهترین گزینه برای آشنایی با آناتومی قطعا کتاب کلیات آناتومیه . حتما به یکی از کتاب فروشی های شهرتون مراجعه کنید و یه ورقی بهش بزنید .

سوالات متداول :